Maddenin Değimi Ve Tanınması
Su doğada 3 halde bulunur.
1. SIVI; denizde, gölde, nehirde
2. KATI; dağlarda
kar
3. GAZ; bulut
Yaz aylarında göl ya da akarsuların suların
azaldığı görülür bunun nedeni buharlaşmadır:
Çamaşırlarımızın kuruması için havanın güneşli ve
sıcak olması gerekir. Bulutlu ve serin havalarda kuruma gecikir.
Sıvıdan gaza, gazdan sıvıya etkinliği;
1. Isının etkisiyle kâsedeki su buharlaşır ve su
azalır.
2. Streç film üstten buzla soğutulduğu için alt
yüzeyine çarpan su buharı sıvıya dönüşerek su damlacıklarına dönüşür
3. Küçük kasede su birikir.
Sıvı halde bulunan yeryüzü suları güneş enerjisinin
etkisiyle hal değiştirerek su buharı olarak atmosfere yükselir.
Soğuk hava tabakasıyla karşılaşır. Su damlacıkları
ağırlaşır. Havada asılı halde duramaz YAĞMUR olarak
yeryüzüne düşer.
Yağmur damlaları soğuk havayla karşılaşınca donarak
kristaller dönüşür. Kristaller birleşerek KAR olarak
düşer.
Su buharı yükselirken yeryüzüne yakın yerlerde
küçük su damlacıkları oluşturur. Su damlacıkları asılı kalır buna SİS denir.
Güneş ısı ve ışık kaynağımızdır.
Binalar yapılırken pencereleri Güneye bakması
istenir.
Yükseklere çıkıldıkça hava sıcaklığı DÜŞER bunun
nendi yeryüzüne ulaşan güneş ışınlarının bir kısmı yeryüzünde emilir. Yeryüzüne
yakın yerler ısınır.
Güneş olmasaydı su döngüsü OLMAZDI.
Kesilmiş karpuz güneşe bırakılınca buharlaşmaya
başlar, buharlaşma için ısı gerekir, karpuzun buharlaşırken ISI alır karpuzun
ısı kaybeden (veren) kısımları soğur.
Isı ve sıcaklık farklıdır.
Isı, bir enerjidir. kalorimetre kabı ile
hesaplanır. Isı birimi kalori ve joule’dür.
Sıcaklık, enerji değildir. Termometre ile ölçülür.
Sıcaklığı farklı maddeler birbirine değdiğinde ISI
alışverişi olur. Isı sıcaktan soğuğa doğru akar. Isı alışverişi sıcaklık
eşitleninceye kadar devam eder.
Aynı miktarda 2 kaptaki suyu farklı sürelerde
ısıtırsak uzun süre ısıtılan daha fazla artar.
Yarın hava ısı 20 derece olacak ifadesi YANLIŞ
kulanımdır.
Yarın hava sıcaklığı 20 derece olacak ifadesi DOĞRU
kulanımdır.
Soğuk bir ele aldığımız sıcak süt bardağından soğuk
elimize akan bir enerjidir.
Kömür, petrol, ve doğal gaz FOSİL yakıtlardır.
GENLEŞME
Su donarak katı hale geçtiğinde hacmi artar.
Isınan maddeler genleşir.
Isınan maddeler genleştiği için boyları uzar. Bu
yüzden demiryolu döşenirken raylar arasında biraz boşluk bırakılır.
Isı Alır Genleşir, Isı
Verir Büzülür
Asfalt sıcakta eridiği için çabuk bozulur.
Balonların içi gaz ile doldurulur.
Gaz genleştiği için hafifler ve yükselir. Soğudukça alçalır.
Cam ve metalin genleşme oranları farklıdır.
Gravzant Halkası
İlk denemede metal küre halkadan geçer.
İkinci denemede metal küre halkadan geçmez. Bunun sebebi metal küre ısı
alarak genleşerek halkadan geçmez
Isıtılan metal küre genleştiği için hacmi büyür.
Sonuç: normal sıcaklıkta halkadan geçen küre, ısıtıldığında
genleştiği için halkadan geçmemiştir.
Sıcaklığın etkisiyle maddelerin boyutunda değişmeler olur. Bu
değişime genleşme denir.
Maddelerin sıcaklığı artınca genleşir, hacimleri
artar. Maddenin sıcaklığı azalınca büzülür, hacimleri küçülür.
GAZLAR GENLEŞİR Mİ?
Gaz halindeki maddeler ısı alarak
genleşir. Gazlardaki genleşme, sıvı ve katı haldeki maddelerden çok daha
fazladır.
Gazlar ve katılar gibi sıvılar da
genleşir. Sıvıların genleşme özelliğinden yararlanarak termometreler
yapılmıştır.
Her madde belli sıcaklık değişimi sonucu farklı bir oranda
genleşir veya büzülür.
Bilim adamları gazların genleşmesinden yararlanarak, insan taşıyan
balonlar yapmışlardır.
Termostatlar, yangın alarm sistemleri ve
termometreler maddelerin genleşme özelliğinden yararlanılarak yapılmış
araçlardır.
Ev araçlarında sıcaklık ayarlarını termostatlar yapar.
Sık sık genleşip büzülen maddeler çatlayıp bozulabilir. Bu duruma
hangi örnekleri verebiliriz?
Gök gürültüsünün sebebi de genleşmedir.
Otomobil tekerlekleri yaz aylarında
genleşir ve tekerlek aşırı sert olur.Bu durumda biraz havası
indirilmelidir.Kışın ise tersi olur büzüşme ile lastik fazla yumuşar.Lastiğe
biraz hava pompalamak gerekir.
Binaların güneş alan kısımları çabuk yıpranır bunun nedeni
genleşmedir.
Soba ve kalorifer petekleri ısınırken ve soğurken çatırdar nedeni
genleşmedir.
ISI
MADDELERİ ETKİLER
Buharlaşma-yoğuşma
Sıvılar ısı
alarak buharlaşır. Buhar ısı verirken yoğuşur.
Buharlaşma her
sıcaklıkta olur.
Sıcaklık
arttıkça buharlaşma hızlanır.
Buharlaşmayı etkileyen faktörler
Isı miktarı buharlaşmayı etkiler.
Buharlaşan suyun yüzey genişliği bu
Rüzgâr oluşu buharlaşmayı hızlandırır.
Buharlaşma her sıcaklıkta gerçekleşir. (Buzdolabında ağzı açık
kalan yemeğin suyunun azalması, çamaşırın bulutlu havada kuruması gibi…)
Yoğuşma
Su buharı, soğuk bir yüzeye çarpması veya soğuk hava tabakasıyla
karşılaşması sonucu ısı vererek hal değiştirir. Sıvı hale dönüşür.
Su buharının ısı vererek sıvı haline dönüşmesine YOĞUŞMA
denir.
Gazlar yoğuşup sıvı hale geçerken dışarıya ısı verir. Sıcaklığın
artması buharlaşmayı, düşmesi ise yoğuşmayı hızlandırır. Sıcaklık düştükçe
yoğuşma artar yani hızlanır. Sıvılar gaz haline geçerken (buharlaşırken) ISI
almıştır. Buhar yoğuşurken aldığı ısıyı geri verir. Kar yağarken havanın ılık
olmasının sebebi su buharının yoğuşup
kara dönüşürken havaya verdiği ısıdır.
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder